جزیره علم

بیان مسأله

آموزش و پرورش جزو امور عمومی است، مدرسه سازی خیرین جزو امور شخصی/فردی به حساب می آید، اما رفتارهای مسئولان و خیرین هماهنگ نیستند زیرا نظام حاکمیتی ایران این مدرسه های ساخته شده توسط خیرین را در عمل به تملک وزارت آموزش و پرورش در می آورد، به عبارتی «تملک موقوفات»!

بازنگری

ابتدا مدرسه سازی خیرین را از زاویه ای دیگر بررسی می کنم تا مسأله ای جدید نمایان شود:

1.     خیرین مدرسه ساز، مدرسه را برای تحقق نیات خیر خود می سازند اما این مدارس به تملیک وزارت آموزش و پرورش می رسد.

2.     متوقف کردن بخشی از موقفات به زمان خاص یا برنامه خاص یا مکان خاص الزاما در راستای نیات واقفین نیست.

3.     مدارس نصفه روزه هستند اغلب پس در بقیه ساعات روز نیات واقفین عملیاتی نمی شود.

4.     مدرسه سازی خیرین مساوی با متولی شدن آموزش و پرورش نیست ولی فعلا این رواج دارد.

رویکرد جدید 

-         اگر متولی بهره برداری موقوفات دارای منافع عمومی (بدون تولیت خاص)، نهادهای عمومی باشند که مردم مستقیماً بتوانند آنها را گزینش یا تغییر دهند، همخوانی بیشتری با نیات واقفین خواهد داشت.

-         اگر مدارس را بازتعریف کنیم تا کاربردهای متنوع تری در راستای اهداف اصلی داشته باشند، فرصتهای بیشتری در اختیار قرار می گیرد. مثلا؛ مدارس را مکانهایی برای تربیت و سوادآموزی بدانیم، سواد غیر رسمی نیز وارد می شود. مدارس با تعریف جدید می توانند بخشی از فعالیتهای فرهنگی و پرورشی، بازپروری، آموزش غیررسمی، توانبخشی، مذهبی، تربیت و اصلاح، کارآفرینی، اشتغال، . .. را نیز انجام دهند.

-         اگر متولیان مدارس فوق را (با توجه به نقش و کارکردهای جدید) بازتعریف کنیم، شهرداری، وزارت بهداشت، بهزیستی، وزارت کار و امور اجتماعی، و . . و . . و . . نیز می توانند متولی آن شوند.حتی کانونهای قدرت و ثروت خصوصی نیز می توانند در این نقش جدید ورود پیدا کنند و متولی ساخت و بهره برداری مدارس شوند. به طور مثال، تاسیس هنرستان و دبیرستان می تواند توسط افراد تأثیر گذار یا توسط صنایع بزرگ (مانند خودروسازی، نفت، بازرگانی، . . ) انجام شود به شرطی که آنها به فکر سرمایه گذاری در نسل اینده و سرمایه گذاری بر نیروی انسانی باشند. حتی نهادهای خاص مانند وزارت ارشاد، اداره کار، نیروی انتظامی، سپاه، ارتش، . . نیز می توانند دبیرستان/هنرستان تاسیس کنند.

-         البته مجازی شدن تحصیل در برخی دبیرستانها و هنرستانها امکان پذیر است که باری از دوش آموزش و پرورش بر می دارند زیرا توان اجرایی وزارت بر پیش دبستانی و دبستان و راهنمایی متمرکز می شود.

 الزامات

-         لازم است رویکرد بالاترین نهاد سیاست گذار و تصمیم ساز در آموزش و پرورش یعنی شورای انقلاب فرهنگی (و البته نگاه رهبر عالی ایران) تغییر کند تا اسناد بالادستی ویرایش و تجدید نظر شوند.

-         ممکن است آئین نامه این مدارس تغییراتی لازم داشته باشند و گذراندن دوره کارورزی را از فارغ التحصیلان اجباری کنند تا هزینه های تحصیل در این مدارس کاهش یابند.         

نتایج 

o       کاهش تصدی گری

o       کاهش هزینه ها

o       افزایش بازدهی و چابک شدن وزارت آموزش و پرورش

o       ارائه آزادی بیشتر برای انتخاب نوجوانان و جوانان

. . . .